MAKALELER

TERÖRİSTLERE DESTEĞİN KESİLMESİ

 

E. Anthony Wayne, ABD Dışişleri Bakanlığı,
Ekonomi ve İş İlişkilerinden Sorumlu Bakan Yardımcısı

Sabah Gazetesi - 26 Aralık 2005

İstanbul’da 2003 yılındaki gibi, teröristler bu yıl da Irak, İsrail ve Özbekistan’ın yanı sıra Kuşadası ve Türkiye’nin diğer şehirlerinde, Amman, Londra, Şarm El Şeyh ve Bali’de önceden bir uyarı vermeden saldırılar düzenlediler.  Yaş, milliyet, inanç ve meslek dinlemeksizin masum insanları katlettiler.  Genellikle acemice yapılmış ve basit tip bombalar kullanılsa da, saldırılar için patlayıcılardan ya da patlayıcı düzeneklerinden başka bir şey gerekliydi:  nakit para.

Uluslararası toplum teröristlerin kendine üye toplama, seyahat etme, iletişim kurma, eğitim verme ve saldırıları gerçekleştirmede kullandığı nakit akışını kesmek için daha fazla çaba harcamak zorundadır.  Bu konudaki stratejik hedef, teröristlerin ve onlarla işbirliği yapanların, faaliyetlerini daha zor, daha riskli ve daha maliyetli hale getirmektir.  Bu alanda kullanabileceğimiz çeşitli çok taraflı araçlar bulunmaktadır. 

İstihbarat toplamada eşgüdüm bu araçlardan biridir.  Bu görev sadece istihbarat ve kolluk kuvvetlerinin sorumluluğu ile sınırlı kalmaz.  Bankalar, güvenlik firmaları, döviz büroları ve sigorta şirketleri şüphe uyandıran işlemleri kendi ülkelerindeki Mali İstihbarat Birimlerine (MİB) bildirmede önemli rol oynarlar.  MİB’ler uygun şartlar altında bilgi alışverişi yapabilir.  Seksenden fazla ülkede teröristleri konu alan yeni yasalar çıkarılmış ve Türkiye dahil yüzden fazla ülkede Mali İstihbarat Birimi oluşturulmuştur. 

Hayati öneme sahip bir başka araç da, ulusal duyurular ve Birleşmiş Milletlerin uluslararası listeleri yoluyla, terörizmi destekleyen kişi ve kuruluşların halka tanıtılması ya da kamu nezdinde afişe edilmesidir. 

Afişe etmenin beraberinde getirdiği ciddi yaptırımlar sözkonusudur.  Bu yaptırımlar varlıkların dondurulmasını, teröristlerin anında nakit paraya erişimini sağlayan kanalların tıkanmasını ve istihbarat toplamak için finansman kaynağına giden yolların elde edilmesini kapsar.  Terörist ağı içindeki suç ortakları, paravan şirketler, sivil toplum kuruluşları ve başka yan kanallar, nakit transferinde ya da kaçakçılığında kullanılabilmektedir. 

Sadece bu konudaki BM yaptırımları bile elle tutulur sonuçlar sağlamıştır.  BM tahmini verilerine göre, 2001 yılından bu yana yaklaşık 60 ülke BM yaptırım listesine isimler bildirmiş, 312 kişi ve tüzel kişi yaptırımlara tabi tutulmuştur.  ABD Hazine Bakanlığı raporlarına göre, dünya çapında teröristlerle bağlantılı olan 1600’den fazla hesap ve işlem bloke edilmiş, 170’den fazla ülkenin ve yargı dairelerinin kararıyla, BM Güvenlik Konseyi Kararlarına uygun olarak 150 milyon dolarlık maddi varlığın dondurulması emirleri yayınlanmıştır.  El Kaide ve Taliban bağlantılı grup ve kişilere uygulanan BM yaptırımlarının yanı sıra, PKK gibi diğer terörist grupların varlıklarının dondurulmasında teröristleri belirleyen ulusal mercilerden yararlanılabilir.

Bir diğer araç da sınır ötesi para trafiğinin dikkatle izlenmesi konusunda tüm dünyaca kabul edilen kurallar geliştirmektir.  Bu çok önemli bir araçtır.  Çünkü soruşturmaları yürütenler paranın yerini tespit ve takip eder ve böylelikle teröristleri “işler gayet yolunda” alışkanlığını terk etmeye mecbur bırakarak, onları daha belirgin ve daha az güvenli yeni finansman mekanizmaları benimsemeye zorlar.  Çoktaraflı Mali Eylem Görev Grubu (FAFT), bu yıl Birleşmiş Milletler tarafından onaylanan, para aklama ve terörist finansmanıyla mücadele için yardım kuruluşlarının yönetim hükümleri, nakit kaçakçılığı ve para hizmeti veren iş alanlarını içeren 49 standart geliştirmiştir.  ABD’nin de aralarında bulunduğu ikili çerçevede bağış sağlayanların yanısıra, Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu da bankacılar ve yetkililere Çoktaraflı Mali Eylem Görev Grubuna ait 49 standardın uygulanabilmesi için özel kapasite gelişimi eğitimlerini sağlamayı ya da bu eğitimlere yardımcı olmayı taahhüt etmişlerdir.

Mücadele için araçlar mevcuttur.  Eksik olan şey, hükümetlerin bu araçları, etkili, hızlı ve verimli bir şekilde kullanması için gerekli siyasi iradedir.

Türkiye ve ABD, uluslararası terör grupları ile --El Kaide ve PKK da dahil-- mücadelede ve terörü destekleyen paravan kuruluşların faaliyetlerine son vermekte ortak çaba göstermektedirler.  Biz ve diğer ülke hükümetleri uluslararası en iyi uygulamaları yürürlüğe koyma, personel eğitimi ve istihbarat paylaşımı, işbirliği içinde hareket etme ve üzerinde hemfikir olunan mevcut uluslararası araçları kullanma yönünde çaba göstermek zorundadır.  Böylece uluslararası toplum, teröristleri ihtiyaçları olan parayı çoğaltmaktan ve paranın hareketini sağlamaktan mahrum bırakarak, saldırıları gerçekleşmeden önce önlemeye biraz daha yaklaşabilir.