Thông cáo Báo chí

Cảnh báo tin tức sai lệch: Các thông tin không đúng sự thật liên quan đến sóng thần

Ngày 7/1/2005

Sau khi sóng thần xảy ra ở vùng Nam Á, hai thông tin sai lệch dưới đây đã được tung ra:

• Nước Mỹ đã “biết trước” về sóng thần, nhưng đã giấu không thông báo cho các nước Nam Á, trong khi đó chỉ cảnh báo cho căn cứ quân sự của Mỹ ở Diego Carcia nên đã ngăn chặn được thiệt hại ở đó.
• Sóng thần là nguyên nhân của các vụ thử hạt nhân dưới lòng đất.

Liên quan đến thông tin sai lệch về việc “biết trước” này, thực tế là như sau:

• Các nhà khoa học ở Trung tâm Cảnh báo Sóng thần Thái bình dương (PTWC), Hawaii theo dõi các vụ động đất và nguy cơ sóng thần ở Thái Bình dương đã phát hiện ra động đất ngay lập tức. Theo những tính toán ban đầu của họ thì động đất là 8.0 độ richte, nhẹ hơn 10 lần so với 9.0 độ richte. Dựa trên tính toán này, bản tin ban đầu họ phát đi, 15 phút sau khi động đất bắt đầu, phán đoán rằng “không có nguy cơ sóng thần tàn phá” liên quan tới khu vực Thái Bình dương.
• Sau đó các nhà khoa học tại PTWC đã sử dụng các biện pháp tính toán mất thời gian hơn nhưng chính xác hơn để đo độ rung. Những tính toán này chỉ ra độ rung là 8.5 (nghĩa là mạnh khoảng 1/3 độ rung 9.0). Dựa trên con số này, PTWC đã gửi đi bản tin sửa đổi tiếp theo, 1 giờ 5 phút sau khi bắt đầu động đất, cảnh báo “khả năng có sóng thần gần tâm động đất”, ngoài bờ biển Sumatra.
• PTWC không có cách nào để phát hiện sóng thần đã xảy ra ở Ấn Độ dương vì không có trạm phát hiện sóng thần ở Ấn Độ dương như là ở Thái Bình dương.
• Các nhà khoa học tại PTWC chỉ biết đã có một cơn sóng thần khủng khiếp xảy ra thông qua bản tin từ internet, đặc biệt qua bản tin sớm của Reuter được phát đi sau khi động đất xảy ra 3 giờ 43 phút thông báo đã có 150 người chết ở Sri Lanka. Nửa tiếng sau, Khoa Địa chấn học, Trường Đại học Harvard báo cáo rằng theo tính toán của họ cường độ động đất là 8.9 độ.
• Sau khi nhận thức rằng đã có sóng thần lớn, trung tâm PTWC đã làm tốt nhất những gì họ có thể để liên lạc với các chính quyền ở khu vực Ấn Độ dương, nhưng vì không có một hệ thống nào được thiết lập ở đó để tiếp nhận thông tin này, mà trung tâm PTWC chỉ phục vụ được các nước ở khu vực Thái Bình dương. Trong trường hợp đó, vào thời điểm đó, sóng thần đã tràn vào Indonesia, Thái lan, Sri Lanka, và Ấn độ.

Liên quan đến thông tin sai lệch rằng căn cứ quân sự của Mỹ ở Diego Garica thoát khỏi thiệt hại vì đã được cảnh báo trước, thực tế như sau:

• Tư lệnh Hải dương học và Khí tượng học Hải quân ở Diego Garcia đã nhận được bản tin do trung tâm PTWC gửi đi bởi vì, theo cơ cấu của Tư lệnh hạm đội Thái Bình dương của hải quân, Phòng Trợ giúp Hải quân ở Diego Garcia theo như thường lệ nhận được các tin cảnh báo này, cho dù nằm ở Ấn Độ dương.
• Không có thiệt hại nào đáng kể xảy ra ở căn cứ Diego Garcia, không phải vì do nhận được bản tin của trung tâm PTWC, mà là do địa hình đại dương thuận lợi và vị trí của các khu quân sự nằm trên đảo san hô vòng.
• Diego Garcia nằm ở phía tây của Chagos Trench, nằm ở độ sâu hơn 5,000 mét - một trong những nơi sâu nhất của Ấn Độ dương. Độ sâu của các đường rãnh và cấp độ đối với các bờ biển của đảo san hô vòng đã không cho phép sóng thần đạt tới cấp độ cao trong khu vực này. Kết quả là sóng thần xuất hiện ở Diego Garcia chỉ như thủy triều dâng lên dưới 2 mét.
• Hầu hết các cơ sở quân sự của Mỹ nằm ở phía tây bắc của đảo san hô vòng vùng có hình móng ngựa. Sóng thần tiến vào từ phía đông, tràn vào bên bờ đông bỏ không của vùng hình móng ngựa, gây ra sự xói mòn, sụt lở ở một vài bãi biển, mà không gây ra thiệt hại đáng kể nào cho các cơ sở quân sự.

Nhân vật chủ chốt đề xướng ra thông tin sai lệch về việc “biết trước” này, giáo sư người Canada Michael Chossudovsky, là người dính dáng đến nhiều giả thuyết thêu dệt về các âm mưu. Ví dụ như một trong những thông tin sai lệch của ông ta là tổ chức Al Quaed “được chính quyền Bush hậu thuẫn”.

Liên quan đến thông tin sai lệch rằng sóng thần là do các vụ thử hạt nhân dưới lòng đất gây ra, thực tế là như sau:

• Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia, “không có sóng thần đáng kể nào là kết quả từ các vụ thử vũ khí hạt nhân trong quá khứ”.
• Hoa Kỳ không tiến hành bất kỳ vụ thử hạt nhân nào kể từ năm 1992.
• Động đất xuất phát từ các nguyên nhân tự nhiên, như nó vốn có từ hàng triệu năm nay.